Drodzy Czytelnicy,

grudzień to czas wyjątkowy, przepełniony rodzinną atmosferą i świątecznym zamieszaniem. Każdy z nas próbuje go spędzić w gronie rodziny i bliskich. Powinniśmy pamiętać jednak, że dla niektórych osób pogrążonych w kryzysie, depresji lub żałobie, ten czas może być wyjątkowo trudny. Spotkanie z rodziną okazuje się wyczerpującym wyzwaniem, a zaplanowanie domowych porządków przekracza obecnie możliwości danej osoby. Obserwując świąteczny moment z perspektywy osoby dotkniętej samotnością, myślami samobójczymi czy kryzysem psychicznym, świat może wydawać się nie do zniesienia. Płynące zewsząd uśmiechy reklamujące rodzinne ciepło przytłaczają tych, do których w wigilijny wieczór nikt nie zapuka. Samotność ta nie dotyczy jedynie osób pozbawionych rodziny. Taki stan mogą także odczuwać osoby posiadające bliskich, ale cierpiące wewnętrznie z rozmaitych przyczyn. To właśnie w okresie świąt i Nowego Roku odnotowujemy w statystykach wzrost zachowań suicydalnych. Dlatego też pamiętajmy w tym wyjątkowym czasie o osobach znajdujących się w naszej bezpośredniej bliskości. Święta dla nich mogą stanowić wielkie wyzwanie, do którego pokonania potrzebują naszej pomocy. W imieniu Redakcji Biuletynu Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, składam Państwu serdeczne życzenia, aby ten przyszły rok przyniósł Państwu nie tylko wiele osobistych sukcesów, ale także dał powody do radości ze wspólnej pracy i pomocy innym ludziom.

Redaktor Naczelna Halszka Witkowska

(Redakcja pozostaje wdzięczna za wsparcie w kolportażu biuletynu wśród zainteresowanych, w tym członków oddziałów regionalnych PTS. Zainteresowanych subskrypcją, jak i jej zerwaniem, prosimy o kontakt pod podany wyżej adres.)

Wydarzenia

12 grudnia w godzinach 10:00-15:00, w ramach kampanii społecznej „Życie warte jest rozmowy”, w sali konferencyjnej na drugim piętrze Kliniki Psychiatrii Sądowej Instytutu Psychiatrii i Neurologii przy ul. Sobieskiego 9 w Warszawie odbędą się Wykłady Otwarte pod hasłem „Gdy życie traci sens… Zachowania samobójcze w grupach podwyższonego ryzyka”, poświęcone zagadnieniu samobójstw wśród grup charakteryzujących się wysokim wskaźnikiem zachowań samobójczych. Aby przeciwdziałać zachowaniom autodestrukcyjnym w grupach podwyższonego ryzyka należy poznać źródło czynników sprzyjających pogłębianiu się kryzysu psychicznego. W tym celu na wydarzenie zaprosiliśmy ekspertów, którzy w ciągu około 30-minutowych wykładów podejmą konkretne aspekty problemu i wyzwań prewencyjnych dla poszczególnych grup. Po każdej wypowiedzi słuchacze będą mieli okazję zadać pytania oraz porozmawiać z prelegentem. Równolegle do wykładów, przez cały czas trwania wydarzenia, każdy potrzebujący rozmowy uczestnik będzie mógł skorzystać z konsultacji u dyżurujących w Pokojach Wsparcia specjalistów.
Wydarzenie organizuje Instytut Psychiatrii i Neurologii oraz Stowarzyszenie Polskie Towarzystwo Suicydologiczne we współpracy z Wydziałem „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Zostało ono przygotowane w ramach Narodowego Programu Zdrowia. Udział jest bezpłatny, organizatorzy zapewniają catering i lunch. Rejestracja na wydarzenie odbywa się przez formularz internetowy.

Młodzież jest jedną z grup wiekowych najbardziej narażonych na zachowania samobójcze. Problemem samobójstw wśród najmłodszych zajęli się uczestnicy konferencji Profilaktyka samobójstw wśród dzieci i młodzieży, która odbyła się 4 grudnia 2019 roku w Wyższej Szkole Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim. Goście wydarzenia mogli wysłuchać wykładów ekspertów, którzy przybliżyli tematykę prewencji i postwencji samobójstw wśród najmłodszych, zajęli się także grupami szczególnie narażonymi na zachowania samobójcze, takimi jak młodzież LGBT i nieletni umieszczeni w zakładach poprawczych. Prelegenci opowiedzieli również o tym, jak zachować się w sytuacji bezpośredniego zetknięcia się z osobą podejmującą próbę samobójczą, a także omówili aspekty wykrywcze i dowodowe przestępstwa namowy lub pomocy przy samobójstwie.

Centrum Wsparcia dla Osób w Stanie Kryzysu Psychicznego działa w Polsce od 2017 roku. W ramach Centrum Wsparcia Fundacja ITAKA prowadzi telefon pomocowy czynny 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. W ramach dzielenia się doświadczeniami dotyczącymi prowadzenia Centrum Wsparcia, Fundacja ITAKA wraz z Ministerstwem Zdrowia zorganizowała konferencję naukową „Doświadczenia w zakresie prowadzenia Centrum Wsparcia dla Osób w Stanie Kryzysu Psychicznego ze szczególnym zwróceniem uwagi na syndrom presuicydalny”. Odbyła się ona 5 grudnia 2019 r. w godzinach 10:00-14:30 w Centrum Konferencyjnym Zielna w Warszawie. Uczestnicy konferencji mogli wysłuchać prelegentów mówiących o różnych aspektach prewencji samobójstw, od zagadnienia tabu w prewencji samobójstw, przez zagrożenie samobójstwem wśród osób doświadczających dysforii płciowej, do psychologicznej analizy przyczyn samobójstw wśród nastolatków. Konferencja zorganizowana została w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020.

Publikacje

Jednym z pierwszych kroków, które podejmuje się przy opracowywaniu strategii prewencji samobójstw, jest dokładna analiza danych statystycznych dotyczących samobójstw w danym kraju. Tym zadaniem zajęli się naukowcy (Daniel Augusto da Silva, João Fernando Marcolan) z Uniwersytetu Federalnego w São Paulo. Ich artykuł, który pojawił się na łamach czasopisma Research, Society and Development, analizuje i kategoryzuje wszystkie przypadki samobójstwa odnotowane w Systemie Informacji o Śmiertelności w Brazylii w latach 1996-2016. W statystykach odnotowano w tym czasie 145 030 przypadków śmierci samobójczej mężczyzn i 38 419 przypadków samobójstw kobiet. Najwięcej przypadków samobójstw odnotowano w przedziale wiekowym 20-29 lat. Przez 20 lat samobójstwo popełniło najmniej osób bez formalnej edukacji (10 279), a najwięcej po 8 latach do 11 lat edukacji (26 822). Najczęstszym sposobem popełnienia samobójstwa było powieszenie we własnym domu. Autorzy raportu w podsumowaniu piszą, że rząd brazylijski powinien wprowadzić programy monitorujące i prewencyjne, które przyczynią się do zmniejszenia liczby przypadków zachowań suicydalnych wśród mieszkańców Brazylii.

Samospalenie to sposób samobójstwa, który często wybierany jest ze względów innych niż sama chęć odebrania sobie życia. Może to być gest polityczny, religijny, a nawet artystyczny. O sześciu przypadkach takiego sposobu popełnienia samobójstwa pisze Grzegorz Ziółkowski w książce Okrutny Teatr Samospaleń. Książka, która jest obecnie tłumaczona na język angielski i zostanie wydana w marcu nakładem wydawnictwa Routledge pod tytułem A Cruel Theatre of Self-immolations, jest interdyscyplinarnym spojrzeniem i analizą przypadków samospalenia. Ziółkowski eksploruje powody powzięcia decyzji o takim sposobie popełnienia samobójstwa, manifesty ofiar i okoliczności, jakim towarzyszyły te akty. Badacz uwzględnia w swojej pracy wiele aspektów, a także przygląda się dziełom kultury inspirowanym najgłośniejszymi przypadkami samospaleń. Według autora są to nie tylko samobójstwa, lecz także wystąpienia, które mają być oglądane przez widownię, aby językiem ciała i żywiołu wyrazić sprzeciw i żądać zmiany.

W mediach

Samobójstwa wśród mniejszości, zarówno seksualnych, jak i etnicznych są ogromnym problemem społecznym. Jednak badanie przeprowadzone przez Duński Instytut Badawczy ds. Przeciwdziałania Samobójstwom i Instytut Sztokholmski pokazuje, że możliwe jest przeciwdziałanie zachowaniom suicydalnym wśród mniejszości. Portal queer.pl donosi o raporcie powyższych instytucji, z którego wynika, że wprowadzenie w Danii i Szwecji małżeństw jednopłciowych przyczyniło się do zmniejszenia ilości samobójstw wśród osób pozostających w związkach homoseksualnych o 46%. Dla porównania odsetek ten dla par różnopłciowych spadł w tym samym czasie o 28%. Główna autorka, Annette Erlangsen stwierdza, że duży wpływ na tak znaczące polepszenie się statystyk ma poczucie zmniejszenia się stygmatyzacji społecznej. Wyjaśnia ona, że działania takie jak legalizacja małżeństw jednopłciowych przyczyniają się do zmniejszenia tzw. stresu mniejszościowego, czyli jednego z głównych elementów przyczyniających się do wysokiego wskaźnika samobójstw wśród osób LGBTQ. Badaczka zauważa jednocześnie, że statystyki cały czas pokazują znacznie zwiększone wskaźniki samobójstw wśród osób LGBTQ w porównaniu do osób heteroseksualnych.

Depresja mężczyzn to problem, o którym przez długi czas nie mówiło się głośno. W ostatnich latach zmienia się podejście do tego tematu, jednak społeczne postrzeganie mężczyzny w depresji nadal bywa negatywne. Jednym z przedsięwzięć, które mają za zadanie zmienić to postrzeganie, jest powieść Kortyzol, napisana przez Przemysława Gulda. W wywiadzie dla Gazety Wyborczej opowiada on o swojej książce i własnych przeżyciach związanych z depresją. W wywiadzie wspomina o różnicach pokoleniowych i płciowych w podejściu do depresji, mówi o większym jej zrozumieniu wśród osób młodych oraz postrzeganiu mężczyzn cierpiących na depresję jako słabych, co odczuł na własnej skórze. Książka była dla niego nie tylko rodzajem samopomocy, ale także próbą pokazania czytelnikom, że męskie problemy z depresją także istnieją i nie są oznaką słabości. Autor zachęca, aby szukać pomocy zarówno na swój własny sposób, jak i u specjalistów – psychologów, terapeutów czy psychiatrów.

“Alarm Klimatyczny” został nazwany wyrażeniem roku przez Oxford Dictionary. Wraz ze świadomością ogromnego negatywnego wpływu człowieka na środowisko, wiele osób doświadcza tzw. depresji klimatycznej. Jest to poczucie bezradności, smutku i złości pod wpływem myśli o globalnym ociepleniu i przyszłości planety. Artykuł na stronie internetowej ELLE tłumaczy przyczyny i objawy depresji klimatycznej. Autorka przytacza raport Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, który pokazuje negatywny wpływ zmian w klimacie na zdrowie psychiczne ludzi. Sama świadomość zmian klimatycznych i odczuwanie jego skutków budzi silny lęk, ale według badaczy najbardziej negatywny wpływ na zdrowie psychiczne ma bezsilność i przeświadczenie, że akcje jednostkowe, takie jak segregacja śmieci czy oszczędzanie energii, nie są w stanie nic zmienić. Autorka artykułu w ELLE przytacza przykłady rodziców, którzy czuli się winni za sprowadzanie dziecka na świat, na którym może zabraknąć wody. Artykuł kończy stwierdzenie, że pomimo perspektyw nienapawających optymizmem, aby walczyć z depresją klimatyczną należy szukać dobrych wiadomości. Nie oznacza to ignorowania problemu, ale świadome działanie indywidualne i polityczne, które jako jedyne może zniwelować poczucie bezsilności i nieuchronnej zagłady.

Zachęcamy do zapoznania się z ciekawym filmem:

Potrzebujesz pomocy?

800 70 2222 – bezpłatne Centrum Wsparcia dostępne 24h na dobę, 7 dni w tygodniu | email | czat |

116 123 – bezpłatny Kryzysowy Telefon Zaufania dla dorosłych, dostępny codziennie od 14.00 do 22.00

Redakcja biuletynu

Halszka Witkowska (red. nacz.) – Paulina Durakiewicz – Dominika Filipowicz – Zuzanna Kiwerska – Sebastian Różycki – Andrzej Gawliński – Adrian Sobolewski

Korekta merytoryczno-językowa

Anna Baran – Daria Biechowska – Jolanta Palma